Poradnik działkowca

     Najlepszym zabezpieczeniem przed szkodami mrozowymi w sadzie jest niewątpliwie dobór odmian odpowiedni do miejscowych warunków klimatycznych i glebowych. Następnie dobra uprawa i pielęgnacja drzew. Stopień odporności na niskie temperatury komórek drzew zależy od ich konsystencji. Im więcej zawierają asymilatów, tym są odporniejsze. Komórki zawierające większą ilość wody więcej marzną. Stąd wniosek, że wszystkie czynniki utrudniające drzewom magazynowanie zapasów wpływają na zmniejszenie odporności na mróz. Tak więc niepożądane jest późne nawożenie azotem, który przedłuża wzrost i hamuje drewnienie tkanek.
     Pomyślne zakończenie procesu drewnienia u drzew wyraża się jesiennym opadem liści nie na skutek mrozu, ale nagromadzenia dostatecznej ilości materiałów zapasowych w tkankach pni i konarów. Liście stają się niepotrzebne, drzewa wchodzą w fazę spoczynku zimowego. Nawożenie w odpowiedniej porze wszystkimi składnikami, a szczególnie azotem, jest jednak konieczne. Niedobór azotu powoduje zmniejszenie ilości chlorofilu w liściach, co pociąga za sobą osłabienie asymilacji dwutlenku węgla. Brak innych składników powoduje plamy chlorotyczne na liściach, czyli zmniejszenie powierzchni asymilacyjnej. Tak samo działają wszelkie uszkodzenia liści przez choroby lub szkodniki.
     Dobrze prowadzona ochrona drzew przyczynia się do zwiększenia ich odporności w okresie zimy. Nie mniej ważne jest zapewnienie drzewom dostatecznej ilości wody. W okresach suszy zamykają się szparki liściowe, co wprowadza zaburzenia w procesie asymilacji. Poza tym rośliny nie korzystają ze składników pokarmowych w glebie, korzenie mogą je pobierać tylko w stanie rozpuszczonym.
     Odpowiednia uprawa międzyrzędzi także przyczynia się do uodpornienia drzew na zimę. Regulowanie owocowania wpływa na równomierne zużywanie składników pokarmowych. Pozostawienie na drzewie ilości owoców dostosowanej do wielkości korony pozwala na normalny przebieg procesu drewnienia tkanek na jesieni, przy jednoczesnym dojrzewaniu owoców.
     Cięcie drzew w stanie bezlistnym przeprowadza się na wiosnę po przejściu obawy silnych mrozów. Drzewa cięte na jesieni są mniej odporne w wypadku bardzo silnych mrozów. To samo dotyczy ran powstałych na drzewie na skutek połamania gałęzi pod ciężarem owoców lub w czasie zbioru.
     Ważną czynnością jest przegląd drzew przed zimą, usunięcie nadłamanych gałęzi, zasmarowanie ran. Duże rany wskazane jest jeszcze owinąć słomą lub grubym papierem, aby je zabezpieczyć przed nadmiernym wysuszaniem przez zimowe i wiosenne wiatry.
     W pierwszych miesiącach zimy drzewa, które zostały starannie przygotowane na okres spoczynku, znoszą zupełnie dobrze niskie temperatury, choć występują tu różnice odmianowe. Często obserwuje się wypadki, że drzewa odmian słabo odpornych, dobrze przygotowane do zimy, lepiej znoszą niskie temperatury niż odmian z natury odpornych, ale w złym stanie fizjologicznym.
     Okres spoczynku, to jest takiego stanu, w którym drzewa mimo wysokiej temperatury nie są zdolne do wzrostu, nie trwa zbyt długo. Zależy to od odmiany, a także temperatury. W niższych temperaturach przechodzi szybciej i wtedy dalszy rozwój drzew jest ograniczony tylko brakiem odpowiednich warunków atmosferycznych. W tkankach przechodzą procesy biochemiczne związane z przygotowaniem do wiosennego wzrostu. Drzewa tracą odporność na niskie temperatury. Procesy wzrostu rozpoczynają się w pączkach i dlatego one są najbardziej narażone na przemarzanie u odmian wcześnie kwitnących.
     Środkiem zapobiegawczym jest bielenie drzew w końcu stycznia i w lutym. Wskazane jest bielenie najdrobniejszych gałązek razem z pączkami — praktycznie opryskiwanie wapnem. Można owijać pnie papierem, aby zabezpieczyć je od działania promieni słonecznych, już silnie operujących w lutym, pobudzających tkanki drzew do przyspieszenia rozwoju. Operacja słoneczna przy silnym mrozie powoduje powstawanie ran zgorzelinowych na pniach.
     Najmniej mrozoodporne z drzew uprawianych w naszych sadach mają bardzo krótki okres spoczynku zimowego i wcześnie tracą odporność na niskie temperatury. W chłodniejszych okolicach naszego kraju muszą być na zimę okrywane. Najwygodniej owiązywać je starą matą, agrowłókniną lub prostą słomą. Można także posłużyć się grubszym papierem. Okrywać należy całe drzewo, nie tylko pień. W czasie ciężkich zim, mimo okrycia, brzoskwinie i morele często marzną. Przede wszystkim uszkadzane są młodsze części i dlatego niejednokrotnie zamarznięte brzoskwinie odbijają od pnia, formują nowe korony i zupełnie dobrze owocują.
     Przekopywanie ziemi pod drzewami jesienią powinno być zrobione na początku października, by przed nadejściem mrozów ziemia się jeszcze zleżała. Nie zostawiać gleby w ostrą skibę, tylko zagrabić.

Pozostałe porady dla działkowców