Poradnik działkowca

     Już od prehistorycznych czasów owoce awokado należało do ważnych w jadłospisie Indian Środkowej i Południowej Ameryki. Uprawiali je Majowie, Aztekowie, a także Inkowie. Wierzyli przy tym, że owoc ten ma również właściwości afrodyzjaku, bo jego miąższ rozpala pożądanie seksualne i wzmaga potencję. Ich szamani stosowali natomiast liście i korę awokado w leczeniu gorączki, chorób kobiecych i wielu innych dolegliwości.
     Awokado (ang. avocado) to tropikalny owoc, który dzisiaj kupić można w każdym nieomal owocowo-warzywnym dziale spożywczego sklepu. W Toronto spotkać go można nawet w naszych polonijnych delikatesach. Swoim kształtem przypomina on wyraźnie gruszkę. Dlatego w tropiku często nazywa się ten owoc "gruszką aligatora". A dlaczego akurat "aligatora"? Druga część nazwy powiązana jest ściśle z fakturą okrywającej owoc skórki. Jest ona bowiem mocno guzełkowata, a zatem ma w sobie coś ze skóry aligatora.
     Wśród egzotycznych, tropikalnych owoców awokado rozpoznać zatem nietrudno. Ponieważ zielonkawo-żółty miąższ tego owocu dodaje się często do przeróżnych warzywno-owocowych sałatek, Amerykanie nazywają go czasami "sałatkowym owocem" (ang. salad fruit). Polscy botanicy wymyślili natomiast naprawdę przedziwną dla niego nazwę: "smaczliwka", ale nie przyjęła się ona zupełnie w powszechnym użyciu. W niektórych krajach awokado nazywane jest też "maślanym owocem", a to ze względu na dużą zawartość w nim tłuszczu. Z tego też powodu, a także ze względu na sporą zawartość w nim białka, owoc używano kiedyś w długich morskich podróżach na żaglowcach jako namiastkę mięsa.
     Miąższ w dojrzałym owocu ma mazistą konsystencję, a w smaku przypomina trochę orzech włoski. Wymieszany z ostrymi przyprawami stanowi główny element meksykańskiej narodowej potrawy "guacamole".
     Miąższ awokado stanowi bardzo ceniony produkt odżywczy, ponieważ swoim składem różni się znacznie od innych owoców. Aż 30% jego masy stanowi łatwo przyswajalny tłuszcz. To właśnie dlatego swą konsystencją przypomina on wyraźnie masło. Ponadto jest w nim aż około 2% białka, karotena, witamina C (6mg/100g), witaminy E, K, H, PP oraz sporo witamin z grupy B. Natomiast prawie zupełnie nie ma w nim cukrów, co szczególnie cenią sobie w nim diabetycy. Z kolei zawartość nienasyconych tłuszczów sprawia, że awokado polecane powinno być osobom chorującym na miażdżycę, nadciśnienie oraz jako uzupełnienie diety lub zamiast masła. Awokado wskazane jest dla osób chorujących na stłuszczenie wątroby i zaburzenia metabolizmu tłuszczów, gdyż zawarta w nim miedź powoduje normalizację funkcji enzymatycznych wątroby i ustępowanie stłuszczenia. Szczególnie zalecane jest też dla ludzi cierpiących na anemię, nadciśnienie oraz cierpiących na dolegliwości żołądkowe związane ze zbyt małym wydzielaniem soków trawiennych. Właściwości lecznicze posiadają również liście awokado stosowane przy lekkich zatruciach pokarmowych, nudnościach i wzdęciach. Sto gramów owocu dostarcza 130-240 kalorii/ 550-1000 dżuli.

     Awokado jeść można na wiele sposobów. Można podawać jako połówkę owocu z dodatkiem soku cytrynowego lub octu, ale też pokrojone stanowi cenny składnik wielu sałatek. Miąższ bywa też wykorzystywany do smarowania kanapek i przygotowywania past. Ten owoc smakuje też wyśmienicie podawany z krewetkami. Plasterki awokado na kromce chleba doskonale zastępują ser. Spotyka się go też w lodach i napojach. Z miąższu jest także ekstrahowany olej, który wykorzystuje się do produkcji kosmetyków, ponieważ działa regenerująco na skórę. Dlatego używa się go do produkcji kosmetyków szczególnie dla starzejącej się i suchej skóry. Maseczki z tego owocu łagodzą podrażnienia skóry, w tym również te spowodowane nadmiarem słońca.
     Drzewo rodzące owoce nosi taką samą nazwę. Awokado (łac. Owoc awokado Awokado - aligatorowa skóra Persea americana albo Persea gratissima) to roślina należąca do rodziny laurowatych (łac. Lauraceae). Do tej samej rodziny należy również opisywane niedawno w jednym z ogrodniczych artykułów drzewo cynamonowe. Ponieważ swój rodowód awokado wywodzi z Meksyku, roślina ta rośnie wyłącznie w strefie klimatu tropikalnego. Dzisiaj awokadowe sady spotkać można na Nowym Kontynencie w Kalifornii i na południowym krańcu Florydy. Drzewo to jest również bardzo popularne na Hawajach. Sadzi się tam je często przy domach, tak jak u nas gruszki, czy jabłonie. Wyrasta nawet do wysokości ponad dwudziestu metrów. Ma ono sięgające do 25 cm długości skórzaste liście, których nie traci nigdy na zimę. Pierwsze owoce pojawiają się już po trzech latach od posadzenia drzewka do gruntu. Od momentu zapylenia kwiatów przez pszczoły do ukształtowania się w pełni dojrzałych owoców potrzeba od dziewięciu do piętnastu miesięcy. Z każdego drzewa zbiera się nawet do 500 owoców rocznie.
     Obecnie w uprawie awokado dominują trzy odmiany. Pierwsza to odmiana gwatemalska z dużymi owocami o grubej skórce, które dojrzewają każdego roku wczesną wiosną. Druga nazywana jest odmianą meksykańską; ma ona raczej małe owoce z cienką skórką, które zbiera się z drzew od późnej wiosny aż do wczesnej jesieni. Natomiast odmiana zachodnioindyjska ma duże gładkie owoce gotowe do zbioru od połowy lata aż do wczesnej zimy.
     Nas, ogrodników rodem z chłodniejszego klimatu awokado powinno zainteresować również jako niezwykle łatwo dostępna do uprawy w domu roślina. Po zużyciu miąższu pozostaje bowiem pochodząca ze środka owocu duża okrągła pestka. Wystarczy włożyć ją do doniczki z dobrą ziemią i regularnie podlewać. Teraz trzeba mieć jednak nieco cierpliwości. Dopiero bowiem po ośmiu tygodniach z pestki kiełkować zacznie interesująca roślina doniczkowa. Gdy osiągnie ona około dwadzieścia centymetrów wysokości można przyciąć jej czubek, aby zaczęła się rozkrzewiać. Przesadzając roślinę stopniowo do coraz to większej doniczki, uzyskać można dorodny okaz sięgający nawet jednego metra. Niestety, nie doczekamy się raczej z naszego domowego drzewka owoców. Gdy tylko bowiem jego palowy korzeń dotrze do dna doniczki, roślina zacznie stopniowo zamierać. Nie warto przejmować się jednak tym zbytnio. Obumarłą roślinę trzeba po prostu wyrzucić na śmietnik, a zaraz potem rozpocząć uprawę kolejnego awokado z nowej pestki.

Pozostałe porady dla działkowców