Poradnik działkowca

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis)

     Kozłek lekarski znany również jako waleriana, rośnie w Polsce dziko, uprawiamy go jednak ze względu na to, że z roślin dziko rosnących otrzymuje się surowiec brzydki i niejednolity. Kozłek jest rośliną dwuletnią, w uprawie zaś pozostaje jeden rok. W pierwszym roku po wysiewie tworzy bujną rozetę pierzastych liści, w drugim zaś - łodygę kwiatową osiągającą do 1,5 m wysokości. System korzeniowy składa się z krótkiego kłącza, od którego odchodzą liczne cienkie korzenie w postaci „brody" przeciętnie do 25 cm długości.
     Surowcem leczniczym są korzenie i kłącze waleriany o charakterystycznym silnym zapachu. Liście i łodygi jako bezwartościowe należy użyć na kompost. Waleriana jest lekiem od dawna znanym i dotychczas bardzo cenionym. Z drobno pokrajanych korzeni i kłączy przygotowuje się napar lub nalewkę zwaną „kroplami walerianowymi", używanymi przy różnych nerwobólach, stanach podniecenia nerwowego połączonego z bezsennością, przy wyczerpaniu itp.
     Poleca się rozmnażanie z nasion (owoców) bezpośrednio po ich zbiorze, tj. od drugiej połowy lipca do połowy sierpnia. W miarę przechowywania siła kiełkowania obniża się, a po roku nasiona tracą zdolność kiełkowania. Siać należy na rozsadniku w rzędy o odległości 15 cm. Ponieważ nasiona kiełkują na świetle, zasiewu nie przykrywa się ziemią, lecz tylko lekko ugniata. W sprzyjających warunkach wschody pojawiają się równomiernie po 2 tygodniach. Siewki zimują na rozsadniku bez przykrycia. W pierwszej połowie maja następnego roku sadzimy siewki w odstępach 30X30 cm. Na obsadzenie zagonu długości 1 m potrzeba 12 siewek.
     Ponieważ rośliny szybko i bujnie rosną, zwłaszcza gdy 2 razy stosuje się nawóz azotowy, zazwyczaj wystarcza dwukrotne spulchnienie oraz opielanie międzyrzędzi i obsypanie roślin.
     Walerianę zbiera się na jesieni tego samego roku lub wczesną wiosną następnego roku. Wykopuje się rośliny widłami szerokozębnymi. Po otrzepaniu korzeni z ziemi i starannym obcięciu liści z ogonkami grubsze kłącza przekrawa się wzdłuż na kilka części dla łatwiejszego ich wysuszenia. W ten sposób przygotowany surowiec szybko płucze się w czystej wodzie, obsusza na powietrzu i suszy nawleczony na sznurki przy piecu lub rozłożony w pojedynczej warstwie na przewiewnym strychu. Na powierzchni 1 m2 można rozłożyć około 3 kg świeżego surowca. Z 4,5 kg świeżego surowca otrzymuje się 1 kg suszu.

Pozostałe porady dla działkowców